Đầu năm, hãy để chén trà ở Hiền Minh Tea mào đầu câu chuyện cho những chia sẻ tĩnh lặng và thân tình, trong không gian và nhịp điệu chậm rãi của mùa xuân mới.
“Pha trà, biết tâm tính
Uống trà, biết ý vị
Luận trà, biết tâm tư”
Từ lâu, trong văn hóa người Việt, uống trà không chỉ là một thói quen thông thường, mà còn được xem là một phong tục, một nghệ thuật ẩm thủy và phong cách sống cần được chú trọng và nâng niu.
Đầu năm, hãy để chén trà ở Hiền Minh Tea mào đầu cho những chia sẻ tĩnh lặng và thân tình, trong không gian khác biệt và nhịp điệu chậm rãi khác hẳn với ngày thường. Giữa tiếng nhạc thiền nhè nhẹ, tiếng nước chảy róc rách và hương trầm thơm là câu chuyện của anh Hùng về hành trình làm trà, về những thay đổi mà trà mang lại cho anh cũng như về khát khao mang trà Việt Nam ra thế giới.
Điều gì khiến anh bắt đầu với trà?
Tôi là một người thích nghệ thuật và luôn muốn diễn tả những ý tưởng của mình thông qua nghệ thuật, nhưng tôi lại chọn con đường an toàn là làm công chức nhà nước. Sau một thời gian dài không hạnh phúc với nó, tôi nghỉ việc và đi tìm điều thực sự dành cho mình. Trà là một điều như vậy. Thật ra mối lương duyên của tôi với trà đã bắt đầu từ lâu. Tôi tiếp xúc với trà cách đây 20 năm: từ cọ rửa ấm chén cho bố lúc còn nhỏ, đến làm thêm trong quán trà của cậu ruột lúc là sinh viên. Cậu tôi là nghệ nhân trà và chính là người đã truyền cảm hứng cho tôi. Thông qua hương vị của trà, tôi được giải phóng những điều sáng tạo bên trong mình. Tôi nhận ra trà và nghệ thuật có nhiều điểm tương đồng và quyết định theo đuổi nó.
Tại sao anh lại chọn trà Việt Nam và trà Việt có điểm gì khác so với những danh trà nổi tiếng thế giới như trà Nhật Bản, trà Hàn Quốc hay trà Trung Quốc?
Thực ra, trong thiền thì trà là trà, chung cho cả thế giới và không phân biệt. Nhưng tôi thấy trà Việt Nam khác biệt do câu chuyện văn hóa đằng sau nó. Trà Việt Nam là phương tiện gắn kết con người với thiên nhiên và con người với con người. Từ khi làm trà, tôi thấy yêu thiên nhiên hơn. Nếu như trước đây, tôi chỉ quan tâm thời tiết mưa hay nắng thì bây giờ còn quan tâm đến rất nhiều yếu tố khác có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cây trà. Như bạch trà chẳng hạn, tiết Thanh Minh là lúc cây bật lên những chồi đầu tiên sau mùa đông. Bao nhiêu năng lượng và khí chất dồn nén sau mùa đông được bung ra mạnh mẽ, nhựa sống tuôn trào. Nếu tôi có thể lưu giữ lại tất cả những điều đó trong trà của mình thì khách uống sẽ cảm nhận được sự gắn kết với thiên nhiên.
Bên cạnh đó, do văn hóa Việt Nam có tính cộng đồng rất cao, nên ít khi có ai uống trà mà uống một mình. Lúc nào cũng phải có bạn ngồi cùng mới vui. Đôi khi, trà giống như một bác sĩ trị liệu vậy. Nếu bạn đang buồn, bạn có thể đến uống trà và kể với tôi, tôi sẽ trút chúng vào trà, pha loãng ra và bạn sẽ thấy vui vẻ, nhẹ lòng hơn.
Một trong những lý do khiến tôi tiếp tục con đường làm trà thủ công là vì muốn trà Việt Nam có một danh phận, một thương hiệu sánh ngang với trà Nhật Bản, trà Hàn Quốc hay Trung Quốc. Vì Việt Nam đứng thứ 5 trên thế giới về xuất khẩu trà nhưng người ta chỉ biết đến Việt Nam là nơi có trà rẻ, chứ họ không nghĩ Việt Nam là nơi có trà quý.
Điều gì khiến anh chọn giống trà shan tuyết cổ thụ?
Ở Việt Nam có hai dòng trà chính - trà trung du và trà shan tuyết núi cao. Trà trung du chủ yếu trồng tại Thái Nguyên, Hòa Bình, Ba Vì, Phú Thọ... Trà shan tuyết cổ thụ là những giống trà mọc trên núi cao từ tầm 800m trở lên. Những cây trà này đã có từ rất lâu, do đồng bào dân tộc trồng có chủ đích hoặc mọc tự nhiên và hoàn toàn không có phân bón hóa học hay chất bảo vệ thực vật. Trà có hương vị thanh sâu và tuổi thọ có thể đến cả trăm năm, thậm chí cả nghìn năm. Chúng được hấp thụ linh khí trời đất, rễ cắm sâu trong lòng đất nên rất dồi dào khoáng chất, uống vào rất tốt cho sức khỏe.
Anh có thể chia sẻ những yếu tố tạo nên chất lượng của một ấm trà ngon không?
Nhất thủy, nhị trà, tam pha, tứ ấm, ngũ quần anh. Đầu tiên là nước pha trà, thứ hai là trà ngon, thứ ba là người pha trà, thứ tư là bộ trà cụ và cuối cùng là uống trà với ai.
Các bước trong quy trình làm trà bao gồm gì?
Rất nhiều. Mỗi loại trà lại có một phương pháp làm khác nhau nhưng cơ bản sẽ có 2 loại chính: trà lên men và trà diệt men (trà xanh). Mỗi thời điểm khác nhau sẽ có những phương pháp khác nhau để tạo nên hương vị đặc biệt, làm nên giá trị cao nhất cho trà. Mùa xuân phù hợp để làm bạch trà và trà xanh, mùa thu thì hợp cho trà ô long, hồng trà, trà phổ nhĩ. Ngoài ra, lên hay diệt men như thế nào, phơi nắng hay không phơi nắng, tất cả đều phải quan sát và học hỏi từ thiên nhiên để rút ra cách làm tốt nhất. Cũng phải tùy theo thời tiết để xem mỗi mùa có nhiều trà hay ít; được mùa thì nhiều trà mà mất mùa thì... thôi.
Vậy còn với công việc làm trà, anh bắt đầu từ đâu và đã trải qua những khó khăn gì?
Có thể mọi người nhìn thấy hình ảnh tôi và vợ cùng ngao du sơn thủy để làm trà là một hành trình đầy thơ mộng, nhưng thật ra công việc này vô cùng vất vả. Đa phần các phương pháp làm trà, chúng tôi đều phải tự nghiên cứu qua sách hoặc tài liệu trên Internet,… và thực nghiệm, do ở Việt Nam không có trường lớp nào dạy về chế biến trà cả. Nhưng nhờ thế mà chúng tôi tìm ra được những cách làm thú vị, độc đáo. Tôi muốn để mọi thứ thật tự nhiên, sự sáng tạo và cảm nhận bên trong mình. Làm trà với tôi là một hành trình của thiền và tu tập.
Còn nhớ khi tôi thông báo với đại gia đình về mong muốn làm trà nghiêm túc, bắt đầu với việc trồng sen, tất cả mọi người đều phản đối, duy chỉ có bố là lẳng lặng đi thuê đầm để cùng làm với tôi. Làm trà như con ma ấy, đã ám vào rồi thì không thể thoát ra được.
Đâu là loại trà nổi bật của Hiền Minh Tea?
Trên thế giới có bao nhiêu dòng trà thì Hiền Minh Tea có thể làm được bấy nhiêu, như bạch trà, hoàng trà, lục trà, hồng trà, trà ô long, trà cổ nhĩ,... Nhưng để chọn một đại diện cho tinh hoa trà Việt Nam thì tôi chọn trà sen. Đây là loại trà được rất nhiều khách uống trong và ngoài nước yêu quý, đặc biệt là khách Nhật. Vì giống như Việt Nam, họ cũng có sự kết nối đặc biệt với Phật giáo và hoa sen là loài hoa có tính kết nối tâm linh mạnh nhất. Nhờ vậy, họ dễ dàng cảm nhận được cái đẹp thanh tao, sâu sắc của loài hoa này. Thậm chí, có khách đến uống trà sen còn khóc vì xúc động.
Đối với anh, trà có ý nghĩa như thế nào?
Tôi nghĩ là trà đã chọn tôi. Vì giữa bao nhiêu thứ hấp dẫn thì trà vẫn đi cùng tôi lâu nhất, giúp tôi thể hiện được nhiều sáng tạo nhất. Đối với tôi, uống hay làm trà đều như một pháp tu. Tôi thích quan sát phản ứng của khách khi uống trà và lắng nghe câu chuyện của họ. Đó chính là những khoảnh khắc đặc biệt, vì tôi được quan sát, cảm nhận những buồn vui của người uống giao hòa cùng với trà.
Bản thân mỗi loại trà cũng là một vị thầy lớn dành cho tôi. Khi bắt đầu với trà sen truyền thống của Hà Nội, một cân trà cần đến 1400 bông sen. Ngày nào chúng tôi phải thức dậy từ sớm để đi xếp hàng từ 5 giờ nhưng lần nào tôi và vợ cũng chỉ mua được tối đa 100 bông. Hoa sen là một loài hoa của Phật giáo, với những đức tính và phẩm chất tuyệt vời như “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Sự thanh khiết của sen như một người thầy chỉ dạy cho tôi rất nhiều điều. Quá trình làm trà sen buộc tôi phải tập trung cao độ. Vì từng công đoạn đều ảnh hưởng trực tiếp đến hương vị nên phải được thực hiện chuẩn xác. Nếu làm chậm quá, gạo sen sẽ khô và hương bay đi mất. Còn làm nhanh hay ẩu, gạo sen sẽ dập nát và ôi oai hương sen. Quá trình đó luyện cho tôi tính kiên nhẫn và trì tâm. Mặc dù phải làm đi làm lại rất nhiều lần, nhưng khi mọi thứ dần thành hình, tôi cảm thấy hạnh phúc.
Cuộc sống của anh và gia đình trước và sau khi gắn với trà có thay đổi nhiều không?
Ồ, nhiều lắm! Điều đầu tiên là trà giúp tôi nhận ra trước đây mình như ngủ quên, thờ ơ với cuộc sống của chính bản thân. Tôi cảm thấy đôi chút tiếc nuối quãng thời gian đó. Sau này, nhờ làm trà mà tôi học được thêm rất nhiều kiến thức, tâm thái của tôi cũng dần thay đổi: bình tĩnh và có cái nhìn đa chiều, sâu sắc hơn. Rồi thì mình dũng cảm hơn, dám đương đầu với những thử thách mới. Nếu trước đây tôi dễ dàng buông xuôi thì bây giờ với trà, tôi không thể từ bỏ được nữa. Bản thân việc mỗi ngày được uống trà với một người mới đã là một trải nghiệm vô cùng thú vị rồi. Chúng giúp tôi thấy cuộc sống của mình ý nghĩa và hạnh phúc hơn.
Cảm ơn anh về cuộc trò chuyện ý nghĩa và chúc anh cùng Hiền Minh Tea một năm mới mạnh khỏe, hạnh phúc và bình an.
Ảnh: Hiền Minh Tea
